Elke literatuer ken skriuwers dy’t bûten de tiid lykje te stean.

Hy wie yn 1947 de earste dy’t de Gysbert Japicxpriis krige, syn samle poëzy waard trije kear útjûn, syn gedichten ferskynden yn Nederlânske (1997) en Ingelske (2004) oersetting en hy is de earste Fryske skriuwer mei in eigen fanklup. Obe Postma (1868-1963) wurdt sjoen as ien fan de wichtichste Fryske dichters. Yn syn gedichten riuwt er ferline, hjoed en takomst oan inoar om sa in tiidleaze wrâld te skeppen. Dy wrâld wurdt troch hieltyd wer nije lêzers ûntdutsen, wêrby’t it filosofysk karakter fan Postma syn wurk ta de ferbylding sprekt.

Elke literatuer ken skriuwers dy’t bûten de tiid lykje te stean, omdat se har ôfsidich hâlde fan oare skriuwers en streamingen, of omdat har wurk universele tema’s behannelet. Foar Obe Postma jildt beide. Al mocht er der út en troch wol oer om de taalstriders mei har findels swaaien te sjen, sels hâlde Postma him it leafst op ’e eftergrûn. Literêr Fryslân wist dêrom ek in skoft lang net wa’t skûl gie achter de P. dêr’t er syn fersen yn tydskriften mei ûndertekene. By fersin hiene de trije skiednisskriuwers Wumkes, Kalma en Piebenga it oer ‘Obbe Postma’, mar dêr koe de dichter net mei sitte: better in b te folle as in b te min.   

Obe Postma waard grut yn Koarnwert oan de Sudersee. Hy studearre wis- en natuerkunde yn Amsterdam en stie oant syn pensjoen foar de klasse, fan 1894 ôf yn Grins. Nei syn pensjoen ferhuze er yn 1934 nei Ljouwert, dêr’t de minsken him geregeld nei de Kânselarij kuierjen seagen, it doetiidske Ryksargyf, foar syn ûndersyk nei de skiednis fan it Fryske plattelân. Postma sette ûnder oare poëzy oer fan Rilke en Emily Dickinson en hy fielde him as dichter besibbe oan Slauerhoff (dy’t er persoanlik kend hie) en Wordsworth. Fan de tiid ôf dat er op skoalle siet oan de ein fan syn libben ta makke Postma fan alles wat er meimakke, lies en tocht oantekeningen yn skoalskriften: fan wat letter kwantummeganika hjitte soe oant filosofy. Achthûndert fan dy skriften wurde bewarre yn Tresoar.  

Doe’t Postma yn de âldens fan 79 jier de Gysbert Japicxpriis krige, koene sjueryleden en resinsinten op fiifenfjirtich jier dichterskip weromsjen. Postma publisearre syn earste fersen yn 1902, syn earste bondel yn 1918 en skreau troch oant syn 94ste. Syn bondels (yn 1947 wiene fiif ferskynd, dêrnei soene noch twa mei nij wurk folgje) ha titels as Fryske lân en Fryske libben (1918), De ljochte ierde (1929) en Fan wjerklank en bisinnen (1957). Dy titels litte al sjen dat Postma syn oandacht stadichwei ferskode fan it Fryske plattelân mei syn greiden, pleatsen en toerspitsen nei bespegelingen dy’t boppe de grinzen fan tiid en plak út gean. Philippus Breuker kwalifisearret Postma dêrom as in dichter fan de sublime ûnderfining, wêryn’t ‘it yndividuele, konkrete fan de werklikheid ien wurdt mei it alles omfiemjende en as machtich erfaren kontinue oare dat bûten romte en tiid stiet’. Yn syn lettere gedichten socht Postma yn it Fryslân fan syn jeugd en fan noch fierder werom nei ‘it wêzen fan hiel de wrâld’. Dy oergong is ek te sjen yn de gedichten sels: de dichtrigels wurde langer, gedichten mei strofen fan fjouwer rigels meitsje plak foar it frije fers en der komt – neffens bewûnderder Fokke Sierksma – in ‘fersobering oer de hiele liny’. Mar de mylde glimk, dy’t sa markant is foar it wurk fan Postma, bleau: 

Dy’t oan my tinke wol, betink my sa:
In minske – ’k mei gjin oare namme ha,
Mar yn him kamen gear de slachtene iuwen,
En alle minsklikens kaam op him ta.
 
(út It sil bistean, 1946)

Blomlêzing út it wurk fan Obe Postma yn it
Ingelsk, Frysk en Nederlânsk. Utjouwerij Wijdemeer, 2018. Untwerp: Gert Jan Slagter.