Noch it selde jiers slaggen de inisjatyfnimmers der mei in protte krewearjen yn subsydzje te krijen foar twa nije telefoanlinen yn Ljouwert: ien foar Fryske en ien foar Nederlânske poëzy.

Der is noch gjin ynternet en je hawwe as dichter in nij gedicht skreaun dat je gau ûnder de minsken ha wolle foardat it net mear aktueel is. De oplossing? In telefoanline en in antwurdapparaat. ‘Operaesje fers’ waard betocht yn 1967 en lansearre yn febrewaris 1968. It rûn sa in jier foarút op it fergelykbere ‘Dial-A-Poem’ yn New York. Dial-A-Poem is dêr noch hieltyd te bewûnderjen yn it Musuem of Modern Art (MOMA) as ‘conceptual art’ út de jierren sechstich. Operaesje Fers stiet op ynternet.

It idee foar Operaesje Fers ûntstie op in skriuwerswykein. Mar eins, sa hâldt ien fan de inisjatyfnimmers út, moatte je noch wat fierder weromgean yn de tiid om te snappen wêrom’t jonge Fryske dichters graach in nij poadium foar har wurk ha woene en wêrom’t de besteande literêre struktueren net foldiene. Yn it neijier fan 1967 hiene der twa poëzyjûnen west, in goed besochten yn Ljouwert foar Nederlânske en Fryske poëzy, en in min besochten foar allinne Fryske poëzy yn Drachten. It publyk fan it lêstneamde ‘event’ wist net hoe’t it reagearje moast op de papieren fleantúchjes mei politike boadskippen dy’t de dichters by har foardracht de seal yn smieten. De dichters sels konkludearren: ‘It publyk bestie dy jûn út Krite-leden [sjoch side 33], dy kamen foar in smoute jûn …’

Koart dêrnei wie yn Koartehimmen by Drachten in skriuwerswykein. Sokke skriuwerswykeinen waarden organisearre yn it Woodbrookershûs troch Ype Poortinga, adjunktdirekteur fan de Fryske Akademy en skriuwer fan in pear histoaryske romans. Yn Koartehimmen liezen Fryske skriuwers inoar nij wurk foar en bepraten se literêre plannen. Dêr waarden neffens de meidoggers trije dingen betocht dy’t in grutte ynfloed op de Fryske literatuer hiene: Operaesje Fers, literêr tydskrift Trotwaer en de Koperative Utjowerij. Operaesje Fers moast in streekrjochte ferbining ta stân bringe tusken dichter en publyk mei in spesjaal telefoannûmer dêr’t in gedicht fan de dei te beharkjen wie. Ynspiraasjeboarne wiene de populêre útstjoeringen fan ‘VPRO Deze dag’, dêr’t ek dichters oan meiwurken. Operaesje Fers wie net allinne ornearre foar Fryske, mar ek foar Nederlânske en ynternasjonale poëzy.

Trije dichters wurken de plannen foar Operaesje Fers fierder út: Meindert Bylsma, Josse de Haan en Geart van der Zwaag. Sy swilen by alderhande fûnsen jild by inoar, lieten in nije telefoanline oanlizze en sochten kontakt mei de media. Dat die fertuten. Op freed 16 febrewaris 1968 koe it earste gedicht beharke wurde: ‘Operaesje Fers kommunisearret’ fan Josse de Haan. Nei berjochten yn de provinsjale en lanlike parse woene tûzenen opbellers it sels ek wolris hearre. It lokale netwurk rekke oerbelêste en de PTT snijde de line ôf. Noch it selde jiers slaggen de inisjatyfnimmers der mei in protte krewearjen yn subsydzje te krijen foar twa nije telefoanlinen yn Ljouwert: ien foar Fryske en ien foar Nederlânske poëzy.

It die bliken dat it twatalige karakter fan Operaesje Fers foar subsydzjejouwers in beswier wie, en Fryske skriuwers wiene ek net allegearre út de skroeven. Wêrom moast it iennichste mêd dêr’t de Fryske skriuwer noch ientalich Frysk wêze koe, de literatuer, opoffere wurde oan it Nederlânsk? Mar der wie ek erkenning. Sa advisearre de kommisje foar de Gysbert Japicxpriis yn 1969 om Operaesje Fers te bekroanen. Provinsjale Steaten naam it advys lykwols net oer. Neffens de Steaten wie de priis ornearre foar yndividuele skriuwers. De Nederlânske line hâlde yn 1983 op omdat der te min jild foar wie, de Fryske yn 1994. Sûnt 2005 stiet it lûdargyf fan Operaesje Fers op ynternet (operaesjefers.nl).

Steven H.P. de Jong, redakteur fan Trotwaer (rjochts), rikt de alternative Gysbert Japicxpriis út oan de Stichting Operaesje Fers yn de persoan fan F.S. Sixma baron van Heemstra, oktober 1969. Yn it midden de dichters Josse de Haan en Willem Abma (rjochts).